Birinci Kısım- Amaç,Kapsam,Tanımlar
Madde 1 - Amaç
Madde 2 - Kapsam
Madde 3 - Tanımlar
İkinci Kısım - Tüketicinin Korunması
ve Aydınlatılması
Madde
4 - Ayıplı Mal ve Hizmetler
Madde 5 - Satıştan Kaçınma
Madde 6 - Taksitli Satışlar
Madde 7 - Kampanyalı Satışlar
Madde 8 - Kapıdan Satışlar
Madde 9 - Kapıdan Satışlarda
Satıcının Yükümlülüğü
Madde 10 - Tüketici Kredisi
Madde 11 - Süreli Yayınlar
Madde 12 - Etiket
Madde 13 - Garanti Belgesi
Madde 14 - Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu
Madde 15 - Servis Hizmetleri
Madde 16 - Ticari Reklam ve İlanlar
Madde 17 - Reklam Kurulu
Madde 18 - Zararlı ve Tehlikeli
Mal ve Hizmetler
Madde 19 - Kalite Denetimi
Madde 20 - Tüketicinin Eğitilmesi
Üçüncü Kısım - Tüketici
Kuruluşları
Madde 21 - Tüketici Konseyi
Madde 22 - Tüketici Sorunları Hakem
Heyeti
Dördüncü Kısım- Yargılamaya
ve Cezaya İlişkin Hükümler
Madde 23 - Tüketici Mahkemeleri
Madde 24 - Üretimin, Satışın Durdurulması
ve Malın Toplatılması
Madde 25 - Ceza Hükümleri
Madde 26 - Cezalarda Yetki, İtiraz
ve Zamanaşımı
Beşinci Kısım- Çeşitli
Hükümler
Madde 27 - Denetim
Madde 28 - Laboratuvar
Madde 29 - Ödenek
Madde 30 - Diğer Hükümler
Madde 31 - Yönetmelikler ve Düzenlemeler
Madde 32 - Kaldırılan Hükümler
Madde 33 - Yürürlük
Madde 34 - Yürütme
BİRİNCİ KISIM - Amaç,Kapsam,Tanımlar
Madde
1 - Amaç
Bu Kanunun amacı, ekonominin gereklerine ve kamu yararına uygun
olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını
koruyucu, aydınlatıcı, eğitici, zararlarını tazmin edici, çevresel
tehlikelerden korunmasını sağlayıcı önlemleri almak ve tüketicilerin
kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konudaki politikaların
oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları
düzenlemektir.
Madde 2 - Kapsam
Bu Kanun, 1 inci maddede belirtilen amaçlarla mal ve hizmet piyasalarında
tüketicinin taraflardan birini oluşturduğu her türlü hukuki işlemi
kapsar.
Madde 3 - Tanımlar
Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
b) Bakan: Sanayi ve Ticaret Bakanını,
c) Mal: Ticaret konusu taşınır eşyayı,
d) Hizmet: Bir ücret yada menfaat karşılığında yapılan bedeni ve/veya
fikri faaliyetleri,
e) Standart: Türk Standartını,
f) Tüketici: Bir mal veya hizmeti özel amaçlarla satın alarak nihai
olarak kullanan veya tüketen gerçek veya tüzel kişiyi,
g) Satıcı: Kamu kurum ve kuruluşları da dahil olmak üzere tüketciye
mal ve hizmet sunan gerçek veya tüzel kişileri,
h) İmalatçı-Üretici: Kamu kurum ve kuruluşları da dahil olmak üzere
tüketiciye sunulmuş olan mal veya hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin
hammaddelerini yahut ara mallarını üretenleri,
i) Tüketici Örgütleri: Tüketicinin korunması amacıyla kurulan dernek,
vakıf ve tüketim kooperatiflerini, İfade eder.
İKİNCİ KISIM - Tüketicinin Korunması ve Aydınlatılması
Madde 4 - Ayıplı Mal ve Hizmetler
Ambalajında, etiketinde,tanıtma ve kullanma kılavuzunda yer alan
veya satıcı tarafından vaadedilen veya standartında tespit edilen
nitelik ve/veya niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya kullanım
amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları
azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler
içeren mal veya hizmetler, ayıplı mal veya ayıplı hizmet olarak
kabul edilir.
Satın alınan malın ayıplı olduğunun anlaşılması halinde; tüketici,
malı teslim aldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde bu malları
satıcı firmaya geri vererek değiştirilmesini veya ödediği bedelin
iadesini veya ayıbın neden olduğu değer kaybının bedelden indirimini
ya da ücretsiz olarak tamirini talep edebilir.Tüketici bu taleplerden
herhangi birisini tercihte serbesttir. Satıcı tüketicinin tercih
ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.Ayıplı maldan ve/veya
ayıplı malın neden olduğu her türlü zarardan dolayı tüketiciye karşı
satıcı, bayi, acenta, imalatçı-üretici ve ithalatçı, müştereken
ve müteselsilen sorumludurlar.Satılan malın ayıplı olduğunun bilinmemesi
bu sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
Satılan malın ayıbı gizli nitelikte ise veya ayıp tüketiciden hile
ile gizlenmişse, satıcı 15 gün içerisinde kendisine başvurulmadığını
öne sürerek sorumluluktan kurtulamaz.
Satıcı daha uzun bir süre için garanti vermemiş ise, ayıplı maldan
ve ayıplı malın neden olduğu her türlü zararlardan dolayı açılacak
davalar, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile malın tüketiciye
teslimi tarihinden itibaren 2 yıllık zaman aşımına tabidir. Ancak
satıcı, satılan malın ayıbını tüketiciden hile ile gizlemiş ise,
2 yıllık zaman aşımı süresinden yararlanamaz.
Ayıplı hizmetler hakkında da yukarıdaki hükümler uygulanır. Ayıplı
hizmetin yeniden görülmesi imkansızlaşmıssa veya amaca aykırı sonuçlar
doğuracak nitelikte ise, bedel iadesinde tüketicinin ayıplı hizmetten
sağladığı fayda kadar indirim yapılır.
Ayıplı olduğu bilinerek satın alınan mal ve hizmetler hakkında yukarıdaki
hükümler uygulanmaz.
Satışa sunulacak kullanılmış, tamir edilmiş veya ayıplı mal üzerine
veya ambalajına, imalatçı veya satıcı tarafından alıcının kolaylıkla
okuyabileceği şekilde "Özürlüdür" ibaresini içeren bir
etiket konulması zorunludur. Bu durum, tüketiciye verilen fatura,
fiş veya satış belgesi üzerinde de gösterilir.
Yalnızca ayıplı mal satan veya işyerinin bir kat ya da reyon gibi
bir bölümünü sürekli olarak ayıplı mal satışına tahsis etmiş olan
satıcılara yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz.
Madde 5 - Satıştan Kaçınma
Üzerinde "numunedir" veya "satılık değildir"
ibaresi bulunmayan bir malın; ticari bir kuruluşun vitrininde, rafında
veya açıkça görülebilir herhangi bir yerinde teşhir edilmesi, onun
stokta bulunduğu anlamına gelir.Satıcı teşhir ettiği malların satışından
kaçınamaz.Satılmadığı halde satılmış gibi gösteremez.
Hizmetlerin satışından da haklı bir sebep olmaksızın kaçınılamaz.
Satıcı, bir mal veya hizmetin satışını, o mal veya hizmetin kendisi
tarafından belirlenen miktar, sayı, ebat veya süresi kadar satın
alınması ya da başka bir malın veya hizmetin saın alınması koşuluna
bağlı kılamaz.
Malın ya da hizmetin belli miktar, sayı, ebat ya da süre koşuluyla
satılması, teamül, ticari örf veya adetten ise, üçüncü fıkra hükmü
uygulanmaz.
Madde 6 - Taksitli Satışlar
Taksitli satışlarda; tüketici, borçlandığı toplam miktarı önceden
ödeme hakkına sahiptir.Tüketici aynı zamanda, bir taksit miktarından
az olmamak şartıyla bir veya birden fazla taksit ödemesinde bulunabilir.Her
iki durumda da satıcı, ödenen miktara göre gerekli faiz indirimini
yapmakla yükümlüdür.
Satıcı, taksitlerden birinin veya birkaçının ödenmemesi halinde
kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa,
bu hak; ancak satıcının bütün edimlerini ifa etmiş olması durumunda
ve tüketicinin ifa edilmemiş bir ediminin üzerinden en az dört hafta
geçmiş olması ve satıcının en az bir haftalık bir süre vererek muacceliyet
uyarısında bulunması koşullarıyla kullanılabilir.Taraflarca belirlenen
ve tüketiciye yazılı olarak bildirilen mal veya hizmetin toplam
satış fiyatı hiçbir şekilde arttırılamaz.
Taksitli satışlarda satıcı, aşağıdaki bilgileri yazılı olarak bildirmek
ve taraflar arasında aktedilen sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye
vermek zorundadır.
a) Mal ve hizmetlerin peşin satış fiyatı,
b) Vadeye göre faiz ile birlikte ödenecek toplam satış fiyatı,
c) Faiz miktarı, faizin hesaplandığı yıllık oran ve gecikme faiz
oranı,
d) Ön ödeme tutarı,
e) Ödeme planı.
Madde 7 - Kampanyalı Satışlar
Gazete, radyo, televizyon ilanı vesair yollarla halka duyurularak
düzenlenen kampanyalara iştirakçi kabul etmek suretiyle ve malın
veya hizmetin bilahare teslim edilmesi veya yerine getirilmesi vaadiyle
yapılan satışlarda, ilan ve taahhüt edilen mal ve hizmetlerin teslimatının
zamanında yapılmaması, fiyat, nitelik ve miktarında anlaşmalara
aykırı davranılması durumunda, satıcı, bayi, acenta, temsilci, imalatçı-üretici
ve ithalatçı müştereken ve müteselsilen sorumludur.
Kampanyalı satış olarak nitelendirilemeyen ancak, malın veya hizmetin
bilahere teslim veya yerine gtirilmesi koşuluyla yapılan her türlü
satışlar da birinci fıkra hükmüne tabidir.
Kampanyalı satışlarda satıcı, 6 ıncı maddenin üçüncü fıkrasında
belirtilen bilgilere ek olarak, "kampanya bitiş tarihi"
ve "malın veya hizmetin teslim veya yerine getirilme tarih
ve şekli"ne ilişkin bilgileri de yazılı olarak vermekle yükümlüdür.
Taksitle yapılan kampanyalı satışlarda, 6 ıncı maddenin birinci
ve ikinci fıkra hükümleri de uygulanır.
Madde 8 - Kapıdan Satışlar
Kapıdan satışlar; işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında,
önceden mutabakat olmaksızın yapılan değeri 1.000.000 Türk Lirasını
aşan, tecrübe ve muayene koşullu satışlardır.
Bu tür satışlarda; tüketici, yedi günlük tecrübe ve muayene süresi
sonuna kadar malı, kabul veya hiçbir gerekçe göstermeden, reddetmekte
serbesttir.Satıcı almış olduğu bedeli, kıymetli evrakı ve tüketiciyi
bu hukuki işlemden dolayı borç altına sokan her türlü belgeyi, cayma
bildiriminin kendisine iadeli taahhütlü mektup ya da noter aracılığı
ile ulaşması veya bizzat teslim edilmesi tarihinden itibaren 10
gün içerisinde tüketiciye iade etmekle ve 20 gün içerisinde de malı
geri almakla yükümlüdür.
Tüketici, malı kendisine teslim anındaki durumu ile geri vermekle
ve kullanım sözkonusu ise, kullanma dolayısıyla malın ticari değerindeki
kaybı tazminle yükümlüdür.Malın tüketicinin zilyedinde bulunması,
başlıbaşına bir değer azalmasını ifade etmez.
Mal veya hizmetin iadesi imkansızlaşmış veya iade amaca aykırı hale
gelmişse tüketici, bu mal veya hizmetten sağladığı fayda kadar bir
bedeli satıcıya ödemekle yükümlüdür.
Satıcının mal veya hizmeti işyeri dışında satışa sunması, teamül,
ticari örf veya adetten ise, bu madde uygulanmaz.
Taksitle yapılan kapıdan satışlarda, ayrıca 6 ıncı madde hükümleri
de uygulanır.
Birinci fıkrada belirtilen 1.000.000 liralık değer, her yılın Ekim
ayı sonunda Devlet İstatistik Enstitüsü'nün Toptan Eşya Fiyatları
Endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artışı oranında artar.Bu
durum, Bakanlıkça her yıl Aralık ayı içinde Resmi Gazetede ilan
edilir.
Madde 9 - Kapıdan Satışlarda
Satıcının Yükümlülüğü
Kapıdan satışlarda satıcı, hazırladığı sözleşme, fatura veya tesellüm
makbuzu ile birlikte en az 12 punto siyah koyu harflerle yazılmış
"Tüketicinin hiçbir hukuki ve cezai sorumluluk üstlenmeksizin
ve hiçbir gerekçe göstermeksizin yedi gün içerisinde malı reddederek
alım-satım işleminden cayma hakkının var olduğunu ve cayma ihbarının
satıcıya bildirimi tarihinden itibaren on gün içinde de tüketicinin
vermiş olduğu bedelin, kıymetli evrakın ve tüketiciyi bu hukuki
işlemden dolayı borç altına sokan her türlü belgenin satıcı tarafından
iade edileceği"ni bildiren bir belgeyi; sahip olduğu hakların
kendisine anlatıldığını, cayma hakkını açıklayan belgenin kendisine
teslim edilip satıcının açık adresinin bildirilmiş olduğunu beyan
eden ve tüketici tarafından da imzalanmış olan bir tutanak karşılığında
tüketiciye vermekle yükümlüdür.
Satıcı tüketiciden almış olduğu imzalı belgeyi bir uyuşmazlık halinde
mahkemeye ibraz etmekle yükümlüdür.Satıcının bu belgeyiğ ibraz edememesi
halinde, satıcının bu belgede belirtilmiş olan borçlarını yerine
getirmemiş olduğu kabul edilir.
Madde 10 - Tüketici Kredisi
Tüketicilerin banka veya benzeri finans kurumlarına bir mal veya
hizmeti satın almak amacıyla tüketici kredisi almak için başvurmaları
durumunda banka veya finansman kuruluşları ile tüketiciler arasında
yazılı bir sözleşmenin yapılması ve bu sözleşmenin bir nüshasının
da tüketiciye verilmesi zorunludur.Taraflar arasında akdedilen sözleşmede
öngörülen kredi şartları, sözleşme süresi içerisinde tüketici aleyhinde
değiştirilemez.
Sözleşmede;
a) Faizin hesaplandığı yıllık oran,
b) Ödeme tarihleri, anapara, faiz, fon ve diğer masrafların ayrı
ayrı belirtildiği ödeme planı,
c) Tüketici kredisi tutarı,
d) Faiz ve diğer unsurlarla birlikte toplam borç tutarı,
e) İstenecek teminatlar,
f) Gecikme faizi oranı,
g) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları,
h) Kredinin vadesinden önce kapatılmasına ilişkin şartlar,
Aranır.
Tüketici, banka veya finans kurumlarına borçlandığı toplam miktarı
önceden ödeyebileceği gibi aynı zamanda vadesi gelmemiş bir ya da
birden çok taksit ödemesinde de bulunabilir.Her iki durumda da banka
veya finans kurumları, ödenen miktara göre gerekli faiz, komisyon
indirimini yapmakla yükümlüdürler.
Banka veya finans kurumlarının, tüketici kredisini, belirli bir
mal veya hizmetin satın alınması ya da belirli bir satıcı ile yapılacak
hukuki işlem koşulu ile vermeleri durumunda bunlar, satılan malın
ayıbından ötürü tüketiciye karşı satıcı ile müştereken ve müteselsilen
sorumlu olurlar.
Madde 11 - Süreli Yayınlar
Süreli yayınlara abone olan tüketiciler, abonelik sözleşmesinde
yer alan fiyat ve niteliğe ilişkin koşullara aykırı davranılması
halinde, abone işlemlerini yapan sorumlu kişiye ya da yayın kurumuna
isteklerini yazılı olarak bildirmek kaydıyla aboneliklerine tek
taraflı son verebilirler. Yayıncı, abone ücretinin geri kalan kısmını
hiçbir kesinti yapmaksızın 15 gün içinde iade etmekle yükümlüdür.
Tüketicinin aboneliğe son verme isteği; yazılı bildirimin satıcıya
ulaştığı tarihten itibaren günlük yayınlarda 15 gün, haftalık yayınlarda
1 ay, aylık yayınlarda 3 ay sonra yürürlüğe girer. Daha uzun süreli
yayınlarda ise, bildirimden sonraki ilk yayını müteakiben yürürlüğe
konulur.
Madde 12 - Etiket
Ticaret konusu olan ve perakende satışa arz edilen malların veya
ambalajların yahut kaplarının üzerine kolaylıkla görülebilir, okunabilir
şekilde o malın menşei, cinsi ve fiyatı hakkında bilgileri içeren
etiket konulması mümkün olmayan hallerde aynı bilgileri kapsayan
listelerin görülebilecek şekilde uygun yerlere asılması zorunludur.
Hizmetlerin tarife ve fiyatlarını gösteren listeler de birinci fıkraya
göre düzenlenerek asılır.
Bakanlık, etiket ve tarife listelerinin şeklini, içeriğini, usul
ve esaslarını bir yönetmelikle düzenler.
Belediyeler, bu madde hükümlerinin uygulanması ve izlenmesine ilişkin
işleri yürütmekle görevlidirler.
Madde 13 - Garanti Belgesi
İthatçı veya imalatçı firmalar ithal ettikleri veya ürettikleri
sanayi malları için garanti belgesi düzenlemek zorundadırlar. Garanti
belgesinin tekemmül ettirilerek tüketiciye verilmesi sorumluluğu
tüketicinin malı satın aldığı satıcı, bayi, acenta ya da temsilciliklere
aittir. Garanti süresi malın teslim tarihinden başlar ve asgari
bir yıldır. Garanti belgeleri, satın alınan mala ilişkin faturanın
tarih ve sayısı ile bandrol ve seri numarasını içermek zorundadır.
Satıcı; garanti belgesi kapsamındaki malların, garanti süresi içerisinde,
gerek malzeme ve işçilik gerekse montaj hatalarından dolayı arızalanması
halinde malı işçilik masrafı, değiştirilen parça bedeli ya da başka
herhangi bir ad altında hiçbir ücret talep etmeksizin tamir ile
yükümlüdür.
Garanti süresi içerisinde sık sık arızalanması sonucu maldan yararlanamamanın
süreklilik arzetmesi veya tamiri için gereken azami sürenin aşılması
hallerinde, tüketici, malın ücretsiz olarak yenisi ile değiştirilmesini
satıcıdan talep edebilir. Satıcı bu talebi rededemez. Tüketicinin
bu talebine karşı satıcı, bayi, acenta, imalatçı-üretici ve ithalatçı
müştereken ve müteselsilen sorumludurlar.
Tüketicinin malı kullanım kılavuzunda yeralan hususlara aykırı kullanmasından
kaynaklanan arızalar, iki ve üçüncü fıkra hükümleri kapsamı dışındadır.
Bakanlık, hangi sanayi mallarının garanti belgesi ile satılmak zorunda
bulunduğunu ve bu malların arızalarının tamiri için gereken azami
süreleri Türk Standartları Enstitüsü ile birlikte müştereken tespit
ve ilanla görevlidir.
Madde 14 - Tanıtma ve Kullanma
Kılavuzu
Sanayi mallarından ithal edilmiş olanların, bakım, onarım ve kullanılmasına
ait tanıtma ve kullanım kılavuzlarının aslına uygun Türkçe tercümeleriyle,
yurt içinde üretilenlerin bakım, onarım ve kullanılmasını gösterir
Türkçe tanıtım ve kullanım kılavuzlarıyla birlikte satılması zorunludur.
Bakanlık, sanayi mallarından hangilerinin tanıtma ve kullanım kılavuzu
ile satılmak zorunda bulunduğunu Türk Standartları Enstitüsü ile
birlikte tespit ve ilanla görevlidir.
Madde 15 - Servis Hizmetleri
İthalatçı ve imalatçılar sattıkları sanayi malları için o malın
Bakanlıkça tespit ve ilan edilen kullanım ömrü süresince, bakım,
onarım ve servis hizmetlerini yürütecekleri istasyonları kurmak
ve yeterli sayıda teknisyen kadrosu ile yedek parça stoku bulundurmak
zorundadırlar.
Bakanlık, hangi mallar için servis istasyonları kurulmasının zorunlu
olduğu ile servis istasyonlarının kuruluş ve işleyişine dair usul
ve esasları Türk Standartları Enstitüsü ile müştereken tespit ve
ilanla görevlidir.
Madde 16 - Ticari Reklam ve İlanlar
Ticari reklam ve ilanların yasalara ve genel ahlaka uygun, dürüst
ve doğru olmaları esastır.
Tüketici aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını
istismar edici, tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü,
şiddet hareketlerini ve suç işlemeye özendirici, kamu sağlığını
bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları ve özürlüleri istismar edici
reklam ve ilanlar yapılmaz.
Madde 17 - Reklam Kurulu
Ticari reklam ve ilanlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemek,
bu ilkeler çerçevesinde ticari reklam ve ilanları incelemek ve inceleme
sonucuna göre 16 ncı madde hükümlerine aykırı hareket edenleri cezalandırmak,
sözkonusu reklam ve ilanları durdurmak ve/veya aynı yöntemle düzenlemek
hususlarında Bakanlığa öneride bulunmakla görevli bir Reklam Kurulu
kurulmuştur.
Reklam Kurulu, ticari reklam ve ilanlarda uyulması gereken ilkeleri
belirlemede; ülke koşullarının yanısıra, reklamcılık alanında evrensel
kabul görmüş tanım ve kuralları da dikkate alır.
Başkanlığı, Bakanın görevlendireceği ilgili Genel Müdür tarafından
yürütülen Reklam Kurulu;
a) Bakanlıkça, yükseköğretim görmüş ve iktisat, maliye, hukuk ve
işletmecilik dallarından birinde veya birkaçında en az 10 yıllık
tecrübesi bulunan kişiler arasından görevlendirilecek bir üye,
b) Adalet Bakanlığı'nca bu Bakanlıkta idari görevlerde çalışan hakimler
arasından görevlendirilecek bir üye,
c) Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu'nca görevlendirilecek bir üye,
d) Yükseköğretim Kurulunun reklamcılık alanında uzman üniversite
öğretim elemanları arasından seçeceği bir üye,
e) Türk Tabibleri Birliği Merkez Konseyi'nin görevlendireceği bir
üye,
f) Türkiye Barolar Birliğinin görevlendireceği bir üye,
g) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin görevlendireceği bir üye,
h) Ankara, İstanbul ve İzmir Gazeteciler Cemiyetlerinin kendi aralarından
seçeceği bir üye,
i) Reklamcılar derneklerinin veya varsa üst kuruluşlarının seçeceği
bir üye,
j) Tüketici Konseyinin Konseye katılan tüketici örgütü temsilcileri
arasından seçeceği bir üye,
k) Türkiye Ziraat Odaları Birliğinin görevlendireceği bir üye,
l) Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonunun görevlendireceği
bir üye,
m) Türk Standartları Enstitüsünden bir üye,
n) Diyanet İşleri Başkanlığından bir üye,
o) Mühendis Odaları Birliğinden bir üye,
p) İşçi Konfederasyonlarından iki üye,
Olmak üzere onyedi üyeden oluşur.
Kurul üyelerinin görev süreleri üç yıldır.Süresi bitenler yeniden
görevlendirilebilir veya seçilebilir.Üyelikler herhangi bir sebeple
boşaldığı takdirde boşalan yerlere üçüncü fıkra esasları dahilinde
bir ay içerisinde görevlendirme veya seçim yapılır.
Kurul ayda en az bir defa veya ihtiyaç duyulduğu herzaman Başkanın
çağrısı üzerine toplanır.
Kurul, Başkan dahil en az dokuz üyenin hazır bulunması ile toplanır
ve toplantıya katılanların çoğunluğu ile karar verir.
Kurul, gerekli görülen hallerde sürekli ve geçici olarak görev yapmak
üzere özel ihtisas komisyonları kurabilir.Kurulun bu komisyonlarda
görev yapmasını uygun göreceği kamu personeli, ilgili kamu kuruluşlarınca
görevlendirilir.
Kurul üyeleri ile özel ihtisas komisyonu üyelerinden kamu görevlisi
olanlara verilecek huzur hakkı ve kamu görevlisi olmayan kurul üyelerine
ödenecek huzur ücreti Bakanlıkça belirlenir.
Kurulun sekretaerya hizmetleri Bakanlık tarafından yerine getirilir.
Reklam kurulunun görevleri, kuruluş, çalışma usul ve esasları ile
sekreterya hizmetlerinin ne suretle yerine getirileceği Bakanlık
tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.
Madde 18 - Zararlı ve Tehlikeli Mal ve Hizmetler
Tüketicinin kullanımına sunulan mal ve hizmetlerin kişi ve çevre
sağlığına zararlı veya tehlikeli olabilmesi durumunda, bu malların
emniyetle kullanılabilmesi için üzerine veya ekli kullanım kılavuzlarına,
bu durumla ilgili açıklayıcı bilgi ve uyarılar, açıkça görülecek
ve okunacak şekilde konulur veya yazılır. Bakanlık, hangi mal ve
hizmetlerin açıklayıcı bilgi ve uyarıları taşıması gerektiğini ve
bu bilgi ve uyarıların şeklini ve yerini Türk Standartları Enstitüsü
ile birlikte tespit ve ilanla görevlidir.
Madde 19 - Kalite Denetimi
Bakanlık, tüketicinin can ve mal güvenliği ile fizik ve çevre sağlığına
ve bu konularda bilgilendirilmesine ilişkin, standartına göre veya
standartı yoksa standarda esas teşkil etmek üzere belirlenecek özelliklere
göre yapılacak kalite denetimi ile mal, hizmet ve tesislerin belgelendirilmesi
hakkındaki usul ve esasları, Türk Standartları Enstitüsünün görüşünü
alarak tespit ve ilanla görevlidir.
Ancak 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca Turizm Bakanlığından
belgeli ve belgelendirilecek tesisler bu uygulamadan muaftır.
Madde 20 - Tüketicinin Eğitilmesi
Tüketicinin eğitilmesi konusunda her derecedeki okulların ders programlarına
Milli Eğitim Bakanlığınca gerekli ilaveler yapılır.
Tüketicinin eğitilmesi ve aydınlatılması için kitap, mecmua ve broşür
çıkarılmasına ve tüketicinin bilinçlendirilmesi için radyo ve televizyonlarda
programlar düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar, Tüketici Konseyinin
önerisi ile Bakanlıkça tespit ve ilan olunur.
ÜÇÜNCÜ KISIM - Tüketici Kuruluşları
Madde 21 - Tüketici Konseyi
Tüketicinin sorunlarının, ihtiyaçlarının ve çıkarlarının korunmasına
ilişkin gerekli tedbirleri araştırmak, sorunların tüketici lehine
çözülmesi için alınacak tedbirlerle, bu Kanunun uygulanmasına yönelik
tedbirlere dair görüşleri ilgili mercilere iletmek amacıyla, Bakanlığın
koordinatörlüğünde bir "Tüketici Konseyi" kurulur. Tüketici
Konseyi, Bakanın veya görevlendireceği bir bakanlık görevlisinin
başkanlığında, Adalet, İçişleri, Maliye, Milli Eğitim, Sağlık, Ulaştırma,
Tarım ve Köyişleri, Turizm ve Çevre Bakanlıkları ile Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı,
Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, Türk Standartları Enstitüsü
Başkanlığı, Milli Prodüktivite Merkezi, Diyanet İşleri Başkanlığı,
Türk Belediyecilik Derneği, İşçi Sendikaları Konfederasyonları,
Türkiye Milli Kooperatifler Birliği, Yüksek Öğretim Kurulu, Türkiye
Barolar Birliği, Türk Mimar Mühendis Odaları Birliği, Türk Eczacılar
Birliği, Türk Tabibler Birliği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği,
Milli Kalite Konseyi, Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı ve Tüketici
Örgütleri temsilcilerinden oluşur.
Tüketici Konseyini oluşturan kurum ve kuruluşların temsilcilerinin
sayı ve nitelikleri ile Tüketici Konseyine katılabilmek için tüketici
örgütlerinin sahip olmaları gereken asgari üye sayısı ve bu örgütlerin
Tüketici Konseyine göderecekleri temsilci sayısı Bakanlıkça belirlenir.Ancak,
kamu kurum ve kuruluşlarından gelen temsilcilerin sayısı, hiçbir
şekilde Tüketici Konseyinin toplam üye sayısının %50'sinden fazla
olamaz.Tüketici Konseyi yılda enaz birkez toplanır.
Tüketici Konseyinin çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar
Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.
Madde 22 - Tüketici Sorunları Hakem Heyeti
Bakanlık, il ve ilçe merkezlerinde, tüketiciler ile satıcılar arasında
çıkan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla belediyelerle koordineli
olarak, en az bir "tüketici sorunları hakem heyeti" oluşturmakla
görevlidir.
Başkanlığı Sanayii ve Ticaret İl Müdürü veya görevlendireceği bir
memur tarafından yürütülen tüketici sorunları hakem heyeti; belediye
başkanının konunun uzmanı belediye personeli arasından görevlendireceği
bir üye, baronun mensupları arasından görevlendireceği bir üye,
ticaret ve sanayi odası ile esnaf ve sanatkar odalarının görevlendireceği
bir üye ve tüketici örgütlerinin seçeceği bir üye olmak üzre başkan
dahil 5 üyeden oluşur. Ticaret ve Sanayi Odası ya da ayrı ayrı kurulduğu
yerlerde ticaret odası ile esnaf ve sanatkar odalarının görevlendireceği
üye, uyuşmazlığın satıcı tarafını oluşturan kişinin tacir veya esnaf
ve sanatkar olup olmamasına göre ilgili odaca görevlendirilir.
Bakanlık taşra teşkilatının bulunmadığı il ve ilçelerde tüketici
sorunları hakem heyetinin başkanlığı en büyük mülki amir ya da görevlendireceği
bir memur tarafından yürütülür.Tüketici sorunları hakem heyetinin
oluşumunun sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler, belediye meclislerince
re'sen doldurulur.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinin vereceği kararlar, tüketici
mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilir.Uyuşmazlık konusu
mal veya hizmet bedelinin 5.000.000 Tl'yi aşmadığı hallerde, bu
heyetlerce verilmiş bir karar olmaksızın tüketici mahkemelerine
başvurulamaz.Bu parasal sınır, her yıl 8 inci maddenin son fıkrasında
gösterilen usul çerçevesinde yeniden belirlenir.
25 inci maddede cezai yaptırıma bağlanmış hususlara ilişkin uyuşmazlıklar,
tüketici sorunları hakem heyetlerinin görev ve yetki kapsamı dışındadır.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinin kurulması, çalışması, usul
ve esasları ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle
düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ KISIM - Yargılamaya ve Cezaya İlişkin Hükümler
Madde 23 - Tüketici Mahkemeleri
Bu Kanunun uygulamasıyla ilgili olarak çıkacak her türlü ihtilaflara
tüketici mahkemelerinde bakılır.
Tüketici mahkemelerinin yargı çevresi, Hakimler ve Savcılar Yüksek
Kurulunca belirlenir.
Tüketici mahkemeleri nezdinde tüketiciler, tüketici örgütleri ve
Bakanlıkça açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftır.Tüketici
Mahkemelerinde görülecek davalar Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun
Yedinci Babı, Dördüncü Faslı hükümlerine göre yürütülür.
Madde 24 - Üretimin, Satışın Durdurulması ve
Malın Toplatılması
Satışa sunulan bir seri malın ayıplı olması durumunda Bakanlık veya
tüketici örgütleri, ayıplı seri malın üretiminin ve satışının durdurulması
ve satış amacıyla elinde bulunduranlardan toplatılması için dava
açabilirler.
Mahkeme, dava sonunda ayıplı malların toplatılması kararını vermişse;
ayıplı malın ve ayıbın niteliğine göre bu malların, satıcıya iade
edilip edilmemesine de karar verir.Ancak, malların toplatılması
için yapılan her türlü masraf, aleyhine karar verilen kişi tarafından
ödenmedikçe mallar kendisine iade edilmez.
Dava konusu malları satış amacıyla elde etmiş olan üçüncü kişilerin
açacakları rücu davaları da asıl davaya bakan mahkemede görülür.
Ayıplı malları satın alan tüketicilerin uğradıkları maddi ve manevi
zararlar nedeniyle tek tek dava açma hakları saklıdır.
Madde 25 - Ceza Hükümleri
4 üncü maddenin yedinci fıkrasında, 5 inci maddenin birinci fıkrasına,
6 ncı maddenin üçüncü fıkrasına, 7 inci maddenin üçüncü fıkrasına,
9 uncu maddenin birinci fıkrasına, 10 uncu maddenin birinci fıkrasına
ve 12 inci maddenin bir ve ikinci fıkralarına aykırı hareket edenler
hakkında 5.000.000 lira para cezası uygulanır.
8 inci maddenin ikinci fıkrasına, 13 üncü maddenin bir ve ikinci
fıkralarına, 14 üncü maddenin birinci fıkrasına, 15 inci maddenin
birinci fıkrasına, 27 inci maddenin ikinci fıkrasına aykırı hareket
edenler hakkında 10.000.000 lira para cezası uygulanır.
16 ıncı maddeye aykırı hareket edenler hakkında 200.000.000 lira
para cezası uygulanır.16 ıncı maddeye aykırılık, ülke düzeyinde
yayın yapan yazılı, sözlü, görsel vesair araçlar ile gerçekleşmiş
ise, cezanın on katı uygulanır.Bakanlık ayrıca ticari reklam veya
ilanın durdurulması ve/veya aynı yöntemle düzeltilmesini ilgililerden
ister.Bu isteğe rağmen 16 ıncı maddeye aykırılığın devamı halinde,
Bakanlık ticari reklam veya ilanın durdurulması ve/veya aynı yöntemle
düzeltilmesi talebi ile tüketici mahkemelerine başvurabilir.
18 inci ve 19 uncu maddeye aykırı hareket edenler hakkında 100.000.000
lira para cezası uygulanır. Ayrıca 18 inci madde uyarınca mecburi
standartına aykırı olarak imal edilen malın, tüketicinin, can ve
mal güvenliği ve sağlığı ile doğrudan ilginin bulunması ve standartına
intibak ettirilmesinin imkansız olması hallerinde tüketici mahkemesi,
doğrudan veya Bakanlığın başvurusu üzerine üretim ve satışın engellenmesi
için işyerinin kapatılmasına ve malın müsaderesine ve gerektiğinde
tüketim ve kullanım amacıyla elinde bulunduranlardan toplatılmasına
karar verebilir. Bu fıkranın uygulandığı hallerde, verilip kesinleşen
işyeri kapatma karar özetleri, büyük harfle yazılmak suretiyle ve
kapatma süresi kadar kalmak üzere kapatılan işyerinin göze çarpan
bir yerine yapıştırılır.Ayrıca karar özeti mahkemece Cumhuriyet
Başsavcılığına bildirilir ve masrafı daha sonra faillerden alınmak
üzere Ankara, İstanbul, İzmir'de yayınlanan ve tirajı yüzbinin üzerinde
bulunan bir veya iki gazetede ve ayrıca varsa suç yerinde yayınlanan
mahalli bir gazetede derhal ilan edilir.
Yukarıdaki fıkralarda belirtilen para cezaları, suçun aynı yıl içerisinde
tekerrürü halinde iki misli olarak uygulanır.Para cezaları her yılın
başında Türk Ceza Kanununun Ek 2 inci madde hükümleri uyarınca arttırılır.
Bu Kanunda yazılı fiiller hakkında verilecek idari para cezaları,
bu fiiller için diğer kanunlarda yazılı cezaların uygulanmasına
engel olmaz.
Madde 26 - Cezalarda Yetki, İtiraz ve Zamanaşımı
25 inci maddenin;
a) Birinci fıkrasında düzenlenen 12 inci maddenin bir ve ikinci
fıkralarına aykırılık halinde öngörülen cezalar belediye encümenlerince,
b) Üçüncü fıkrasında gösterilen cezalar Bakanlık tarafından,
c) Diğer cezalar o yerin mülki amiri tarafından verilir.
Bu Kanunda düzenlenen her türlü para cezası, idari niteliktedir.Bu
cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren en geç yedi gün içerisinde
yetkili idari mahkemesine itiraz edebilir.İtiraz, idarece verilen
cezanın yerine getirilmesini durdurmaz ve zaruret görülmeyen hallerde
evrak üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır.İtiraz
üzerine idare mahkemesince verilen kararlar kesindir.
25 inci maddeye göre verilen para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
Bu Kanunda düzenlenen idari para cezalarının verilmesine ilişkin
cezai zamanaşımı süresi bir yıldır. Zamanaşımı süresi bu Kanunun
hükümlerine aykırı fiilin işlendiği tarihte başlar.
Sürekli veya tekrarlanan ihlaller söz konusu ise süre, ihlalin sona
erdiği ya da en son tekrarlandığı günden itibaren başlar.Karar aleyhine
yargı yoluna başvurulmuş olması tahsil zamanaşımını keser.
Cezalar, cezayı vermeye yetkili merci tarafından yedi gün içerisinde
ilgilinin mensup olduğu meslek kuruluşuna bildirilir.
BEŞİNCİ KISIM - Çeşitli Hükümler
Madde 27 - Denetim
Bu Kanunun uygulanmasında, Bakanlık müfettişleri ve kontrolörleri
ile Bakanlıkça ve belediyelerce görevlendirilecek personel; fabrika,
mağaza, dükkan, ticarethane, depo, ambar gibi her türlü mal konulan
ve/veya satılan veya hizmet sunulan yerlerde denetleme, inceleme
ve araştırma yapmaya yetkilidirler.
Bu Kanunun kapsamına giren hususlarda yetkili ve görevli kişi ve
kuruluşlara her türlü bilgi ve belgelerin doğru olarak gösterilmesi
ve asıl ve onaylı kopyalarının verilmesi zorunludur.
Madde 28 - Laboratuvar
Bakanlık, bu Kanunun uygulanması için labaratuvarlar kurabilir veya
Bakanlıkların kurulu bulunan labaratuvarlarından istifade edebilir;
kalite kontrolü yapacak resmi ve özel kuruluş labaratuvarlarında
bulunması gereken asgari teknik özellikleri ilgili bakanlıklar ile
müştereken tespit ve ilanla görevlidir.
Bakanlıkça yapılan denetimler sırasında alınan numunelerin tahlilleri
resmi veya özel kuruluş labaratuvarlarında yaptırılabilir.Tahlil
sonuçlarının standartına aykırı çıkması halinde, buna ilişkin tüm
giderler üretici kişi veya kuruluş tarafından ödenir. Bu giderler,
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
Madde 29 - Ödenek
Bu Kanunla kurulan Tüketici Konseyi, tüketici sorunları hakem heyetleri
ve Reklam Kurulunun kuruluş ve çalışmalarına ilişkin masraflar ile
sair harcamalar, Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.
Yeni kurulacak ve sermayeleri en az yüzmilyon Lira ve daha yukarıda
olan anonim ve limited şirket statüsündeki tüm ortaklıkların sermayelerinin
ve sermaye artırımı halinde artan kısmın binde ikisi nisbetinde
yapılacak ödemeler, TC Merkez Bankası nezdinde açılacak bir hesapta
toplanır.Bu hesapta toplanan paraların yüzde beşi bu Kanunun uygulanmasında
görev alan kuruluşlar tarafından, yüzde doksan beşi ise 4054 sayılı
Kanunla kurulan "Rekabet Kurumu" tarafından kullanılır.
Madde 30 - Diğer Hükümler
Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır.
Madde 31 - Yönetmelikler ve Düzenlemeler
Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren
bir yıl içerisinde ilgili kamu kuruluşları, mesleki üst kuruluşlar
ve tüketici örgütlerinin görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılır.Bakanlık,
bu Kanunun uygulamasıyla ilgili olarak mevzuat çerçevesinde gerekli
tedbirleri almaya ve düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.
Madde 32 - Kaldırılan Hükümler
3489 sayılı Pazarlıksız Satış Mecburiyetine Dair Kanun, 632 sayılı
İthal veya Yurt İçinde İmal Edilen Taşıt Araçları, Motor, Makina
Alet ve Cihazların Tanıtmalık ile Birlikte Satışı Hakkında Kanun
yürürlükten kaldırılmıştır.
GEÇİCİ MADDE 1
Tüketici mahkemeleri kuruluncaya kadar bu mahkemelerde görülmesi
gereken davalara bakacak mahkemeleri, Hakimler ve Savcılar Yüksek
Kurulu belirler.
Madde 33 - Yürürlük
Bu Kanun yayımı tarihinden 6 ay sonra yürürlüğe girer.
Madde 34 - Yürütme
Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.